Simpel gezegd is ontbossing het nettoverlies van bossen. Er vindt een ‘nettoverlies’ aan bossen plaats wanneer er meer bosbedekking wordt verwijderd dan vervangen, waardoor het landschap aanzienlijk verandert.
Oorzaken van ontbossing
Mensen zijn al duizenden jaren bezig met het kappen van bossen om aan een breed scala aan industriële en agrarische behoeften te voldoen.
Ontbossing in ontwikkelde landen
In ontwikkelde landen vindt ontbossing meestal plaats als gevolg van het kappen van land voor landbouw. In dit geval zal het grootste deel van het ontboste land zich in of nabij wetlands bevinden vanwege de extreem vruchtbare bodems die zich daarin bevinden. Hoewel de natte gebieden zelf misschien niet bijzonder bebost zijn, worden de omringende hooglandbossen vaak gekapt om plaats te maken voor landbouwgrond. Toenemende stadsuitbreiding is een andere belangrijke reden achter bosverlies.
Ontbossing in ontwikkelingslanden
In ontwikkelingslanden worden bossen om een aantal verschillende redenen gekapt.
-
Ontbossing Landbouw:De Voedsellandbouworganisatie (FAO) (pag. 12) merkt op dat landbouw in ontwikkelingslanden resulteert in de grootste ontbossingcijfers. Commerciële landbouw was verantwoordelijk voor 70% van de ontbossing in Latijns-Amerika en 30% in Afrika, waar kleinschalige landbouw de belangrijkste oorzaak wordt.
- Brandhout: Leden van de bevolking met een laag inkomen kappen vaak bossen om het hout te verbranden voor verwarming, koken en het maken van houtskool. Dit leidt tot ontbossing op lokaal niveau en degradatie van bossen.
- Mijnbouw: De bossen worden ook gekapt om plaats te maken voor mijnbouwactiviteiten op een manier die niet strookt met de hogere regelgevingsnormen van meer ontwikkelde landen.
- Hout: Bovendien heeft de populariteit van exotisch hardhout op de westerse markten dit probleem verder onder druk gezet.
Ontbossingspercentages wereldwijd
De ontbossingcijfers over de hele wereld zijn gespreid; ontwikkelingslanden voelen de sterkste knelpunten van de ontbossing. De terugslag van milieuactivisten en lokale burgers heeft geresulteerd in een verandering in het aantal landen dat hun houtoogst nadert. Waar dit toe heeft geleid is een grote ongelijkheid tussen de hoeveelheid ontbossing van land tot land.
Ontwikkelingslanden
Mongabay meldt dat tussen 2001 en 2012 de ontbossing in tropische bossen in totaal 53% bedroeg.
- Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië waren het zwaarst getroffen, waar 79% van de bossen werd gekapt.
- Mauritanië en Burkina Faso hebben 90% van hun bossen verloren.
- Namibië, Maleisië, Cambodja, Paraguay en Benin hebben volgens Global Forest Watch sinds 2000 meer dan 20% van hun bos verloren.
Het Amazonegebied, dat regenwouden met de hoogste terrestrische biodiversiteit herbergt, lijdt ook opnieuw onder een toename van de ontbossing. Volgens Deutsche Welle was er in 2016 een stijging van 29% ten opzichte van het voorgaande jaar.
Ontwikkelde landen
De FAO (pag. 12) merkt op dat in gematigde gebieden het grootste deel van de ontbossing plaatsvond tot het einde van de negentiende eeuw en sindsdien is afgenomen. De meeste ontwikkelde landen verliezen geen bossen; veel landen, zoals de VS en Rusland, hebben over het geheel genomen een grotere bosbedekking. Veel ontwikkelde landen hebben echter te maken met ontbossing. Volgens Deutsche Welle verliest Australië in 2016 500 tot 2500 vierkante kilometer per jaar, en Portugal heeft volgens Global Forest Watch sinds 2000 31% van zijn bossen verloren.
VS
In de Verenigde Staten werd tussen 1990 en 2010 jaarlijks gemiddeld 384.350 hectare bos gekapt, wat neerkomt op een verlies van 0,31% bos per jaar. Volgens Mongabay is in dezelfde periode, als gevolg van nieuw herbeboste gebieden, de bosbedekking echter elk jaar met 2,6% toegenomen. Er heeft zich in het recente verleden dus geen nettoverlies of ontbossing voorgedaan. In 2015 was de bosbedekking in de VS goed voor 33,9% van het land.
Problemen met betrekking tot ontbossing
Ontbossing is een ingewikkeld fenomeen en wordt gedreven door de behoeften van mensen, het internationale bedrijfsleven en de lokale en landelijke politiek. Soms is het moeilijk om de enorme omvang en omvang van de ontbossing te begrijpen.
Omvang van de ontbossing
Statistieken over ontbossing kunnen gemakkelijk vertekend worden. In Brazilië is er ongeveer 500 miljoen hectare dicht bebost land. Van 2001 tot 2014 verloor Brazilië meer dan 6% van het bos door ontbossing. Op het eerste gezicht lijkt 6% over 15 jaar misschien niet veel. Als je echter bedenkt dat dit 38 miljoen hectare is, wordt die statistiek meer in beeld gebracht. Dit leidt tot heel wat problemen bij het beoordelen van de werkelijke impact van ontbossing wereldwijd.
Lokale en internationale vraag stimuleert ontbossing
Ook wordt ontbossing vaak veroorzaakt door de mensen die in de buurt van de bossen wonen. Volgens de Los Angeles Times zijn meer dan een miljard mensen afhankelijk van bossen om in 90% van hun levensbehoeften te voorzien. Dit tast het bos aan en maakt het onproductief.
Dan is er de landbouw, die de grootste reden is voor het kappen van bossen. Commerciële landbouw, aangedreven door internationale eisen, is verantwoordelijk voor 50% van de ontbossing in ontwikkelingslanden, zo blijkt uit een rapport van het World Economic Forum uit 2017 (pag. 2). De belangrijkste producten zijn rundvlees, soja, palmolie en papier en pulp.
Bevolkingsgroei verhoogt de ontbossing
Naarmate de bevolking over de hele wereld toeneemt, stijgt ook de vraag naar bosproducten. Betere medische zorg in verarmde ontwikkelingslanden heeft geleid tot een bevolkingsexplosie. Hierdoor is het aantal mensen dat de nadruk legt op de bossen die meer risico lopen aanzienlijk toegenomen.
Lokale en landelijke politiek
Er wordt in veel ontwikkelingslanden de bestaande wetten die de bossen beschermen slecht nageleefd. Bovendien voeden conflicten die verband houden met grondbezit en de niet-erkenning van de rechten van inheemse volkeren de ontbossing, zo meldt het rapport van het World Economic Forum (pag. 3).
Regelgeving inzake ontbossing in de Verenigde Staten
Bosbouw in de Verenigde Staten is een sterk gereguleerde praktijk wanneer deze plaatsvindt op nationale en staatsgronden. Dit geldt voor zowel industriële bosbouwactiviteiten als bosbouw voor persoonlijk gebruik. Nationale bossen in de Verenigde Staten worden beheerd door de V. S. S. Bosdienst. Ze genieten niet dezelfde algemene bescherming als nationale parken en zijn eigenlijk allemaal tot op zekere hoogte bedoeld om bebost te worden. De taak van de U. S. Forest Service is om deze bosrijkdommen te beheren op een manier die een duurzame oogst creëert en een gezonde bosbouwindustrie bevordert.
Op federaal niveau heeft de Multiple Use and Sustained Yield Act een aantal regelgevende maatregelen gecreëerd om de duurzame opbrengst van bosproducten in de Verenigde Staten te beschermen. Dit heeft de standaard gezet voor de manier waarop industriële activiteiten bosproducten kunnen gebruiken en heeft bijgedragen aan de aanvulling van bosgebieden na gebruik ervan. Het persoonlijk gebruik van bosproducten door individuen is ook gereguleerd. Individuen moeten een vergunning kopen om brandhout te verzamelen op nationale bosgronden. Dit soort regelgeving bestaat grotendeels niet in ontwikkelingslanden.
De algehele impact van ontbossing
Ontbossing resulteert niet simpelweg in minder bomen. In feite kan de ongebreidelde ontbossing een grote negatieve impact hebben op de manier waarop het bos als geheel functioneert. Dit heeft een aantal verstrekkende gevolgen voor zowel wilde als menselijke populaties.
Effecten op de bodem
Bossen spelen een belangrijke rol in de bodemstabiliteit en de algehele gezondheid van de bodem. Wortels houden de bodem op hellingen bij elkaar en kunnen de mogelijkheid van aardverschuivingen die bevolkte gebieden treffen, beperken. Bomen produceren ook grote hoeveelheden ruw organisch materiaal dat de grond waarop ze staan verrijkt. Ontbossing en onjuist landbeheer kunnen leiden tot een algeheel gebrek aan vruchtbare grond in bossen, wat tot een aantal negatieve effecten kan leiden.
Effecten op water
Bomen zijn een essentieel onderdeel van de watercyclus. Ze verdampen vloeibaar water en brengen het terug in de atmosfeer. Tijdens dit proces filteren ze ook verontreinigingen uit het water. Ontbossing wordt vaak in verband gebracht met ongebreidelde woestijnvorming als gevolg van de onderbreking van dit proces. Dit heeft een negatief effect op de beschikbaarheid van water voor menselijke en wilde dierenpopulaties.
Effecten op klimaatverandering
Studies hebben bevestigd dat ontbossing een directe impact heeft op de snelheid waarmee de klimaatverandering voortschrijdt. Bossen spelen een sleutelrol bij het vastleggen van koolstof uit de atmosfeer en kunnen de opgehoopte koolstof vrijgeven wanneer ze worden gekapt.
Werk tegen ontbossing
Er zijn een aantal dingen die de gemiddelde mens kan doen om de ontbossing wereldwijd te helpen bestrijden. Deze stappen kunnen op zichzelf heel klein zijn, maar het cumulatieve effect van deze stappen kan verstrekkende gevolgen hebben.
- Koop bij verantwoorde houtoogsters die de nadruk leggen op producten en praktijken met een duurzame opbrengst. Over het algemeen handelen de meeste verantwoordelijke houtoogsters niet in tropisch hardhout, dus let op die houtsoorten als indicator.
- Gebruik alternatieve bouwmaterialen en pleit voor het gebruik ervan. Er zijn veel logische alternatieven voor hout als het gaat om het maken van de producten die dagelijks worden gebruikt. Hennep is bijvoorbeeld een vaak genoemd voorbeeld van een zeer productieve plant die in een groot aantal verschillende materialen kan worden verwerkt.
- Gebruik zoveel mogelijk producten van gerecycled papier. Er is een groeiend aantal mensen dat bijna uitsluitend gerecyclede papierproducten koopt.
- Bouw met iets anders dan hout. Er zijn een aantal geweldige bouwopties die vergelijkbare of betere prestaties kunnen leveren dan hout. Bamboe is nog steeds een van de meest gebruikte bouwmaterialen ter wereld, net als beton- en cementblokken. In gebieden met kleigronden bouwen mensen ook huizen uit 'kolenkolven'. Cob is een mengsel van kleigrond, stro en water dat net als adobe is opgegraven.
- Koop alleen die rundvlees-, soja- en palmolieproducten die de ontbossing uit hun toeleveringsketen hebben geëlimineerd.
Maak een verschil
De waarheid is dat er geen wondermiddel bestaat om ontbossing te stoppen. Het is een zeer complex probleem dat veel tijd zal vergen om op te lossen. Dit mag echter niemand de vrijheid geven om zich machteloos te voelen tegenover de ontbossing. Het aanbrengen van kleine veranderingen in het dagelijks leven kan een dramatische impact hebben op de toekomst van de ontbossing in de wereld.
