Kijk om je heen. De meerderheid van de mensen die je ziet wachten op hun mokka-latte of een karrenlading boodschappen scant in de zelfkassalijn, zijn leugenaars. Volgens onderzoek vertelt 75% van de mensen ongeveer twee leugens per dag. Dit betekent dat de meerderheid van uw familie en dierbaren waarschijnlijk al eerder tegen u heeft gelogen. En je hebt waarschijnlijk zelf al een of twee leugens verteld. Dus waarom liegen we?
De psychologie van liegen kan een ingewikkeld concept zijn, omdat mensen om verschillende redenen liegen. Sommige mensen liegen in een poging straf te ontlopen, terwijl anderen misschien liegen om de gevoelens van iemand anders niet te kwetsen. Sommige mensen liegen misschien gewoon uit impuls. In sommige situaties kunnen we om een combinatie van redenen liegen.
Als u begrijpt waarom iemand liegt, kunt u zijn of haar bedoelingen beter begrijpen. Het kan je ook helpen om te voorkomen dat je tegen anderen liegt, en het allerbelangrijkste: het kan je helpen een leugen te herkennen als je er een hoort.
10 psychologische redenen om te liegen
Iedereen vertelt wel eens leugens. Het aantal en de ernst van de leugens variëren echter van persoon tot persoon. Volgens onderzoek van de Universiteit van Wisconsin-LA zijn er veel verklaringen voor waarom mensen liegen. Het onderzoek van de universiteit onderzocht 632 deelnemers en de gecombineerde 116.366 leugens die zij in de loop van 91 dagen vertelden. Dat is een behoorlijk lange lijst met sterke verhalen.
Uit het onderzoek bleek dat gemiddeld 25% van de deelnemers meer dan twee keer per dag loog. En dat deelnemers aan de top één procent van de leugenaars in het onderzoek gemiddeld zeventien leugens per dag vertelden. Uit het onderzoek bleek ook dat 90% van de leugens die werden verteld, werden beschouwd als kleine leugens om bestwil, zoals het onschuldig vertellen aan iemand dat je een cadeau leuk vindt, terwijl dat in werkelijkheid niet het geval is.
Naast het bestuderen van hoe vaak deelnemers leugens vertelden, onderzocht het onderzoek ook waarom de deelnemers logen. De antwoorden van de deelnemers op de vraag waarom zij leugens vertelden, werden onderverdeeld in negen verschillende categorieën. Hieronder staan enkele veelvoorkomende redenen waarom mensen volgens het onderzoek liegen.
Om situaties te vermijden
Soms liegen mensen om te voorkomen dat ze dingen doen die ze niet willen doen. Bent u bijvoorbeeld ooit uitgenodigd voor een feestje of een ongemakkelijk familiediner bij een vriend thuis en wilde u daar niet heen? Natuurlijk, dat hebben we allemaal meegemaakt. In deze situatie kun je een excuus verzinnen. Je zou kunnen zeggen dat je al plannen hebt gemaakt met iemand anders, of dat je een bepaald hoofdstuk nog moet uitlezen voordat je boekenclub later op de avond samenkomt en je kunt ze echt niet nog een keer afzeggen. Mensen gebruiken leugens als middel om mensen en situaties te vermijden die ze niet echt willen ervaren.
Om de stemming te verlichten
Sommige mensen houden van een goede grap. En veel mensen houden van het gevoel een grap te vertellen waar veel gelachen wordt, zelfs als de grap ten koste gaat van iemand anders. Eén manier om de stemming te verlichten of deze grappen aan de gang te krijgen, is door te liegen.
Misschien heb je een van deze leugens verteld. Heb je ooit deze ouderwetse grap verteld: "Je hebt iets op je shirt" ? Vervolgens wijs je naar een denkbeeldige vlek op de borst van de persoon, zie je hem of haar in paniek raken en kijk je naar niets, alleen maar om te zeggen: 'Ik heb je laten kijken.'
Dit scenario is technisch gezien een leugen. Maar het is bedoeld om te lachen, niet noodzakelijkerwijs alleen maar om te misleiden.
Om zichzelf te beschermen
Soms stellen mensen in je leven persoonlijke of intieme vragen die je gewoon niet wilt beantwoorden. Misschien vraagt een vreemde in de supermarkt om je naam, of vraagt een nieuwe verliefdheid je om je adres om je op te halen op de eerste date. In deze situaties kun je liegen door een valse naam op te geven of een adres weg te laten om jezelf te beschermen.
Om iemand anders te beschermen
Heeft iemand je ooit een geheim verteld dat je niet met iemand anders mocht delen? Als je het geheim kon bewaren, is de kans groot dat je op een gegeven moment moest liegen om te voorkomen dat de informatie zich verspreidde. Dat komt omdat mensen niet alleen liegen om zichzelf te beschermen, maar ze doen het ook om anderen te beschermen.
Soms is het niet aan jou om informatie te delen en vertel je misschien een leugentje om bestwil of een leugen door het weg te laten, alleen maar om die informatie privé te houden. Ook al lieg je misschien tegen de ene persoon, je beschermt daarmee ook de ander.
Om ervoor te zorgen dat anderen ze leuk vinden
Mensen liegen vaak om indruk op anderen te maken. Misschien willen ze iemand niet teleurstellen, of zijn ze bang dat ze afgewezen zullen worden als iemand anders de waarheid over hen te weten komt. Iemand kan de waarheid oprekken om beter te klinken, zijn populariteit te vergroten of de indruk te wekken dat hij een perfect leven leidt.
Om persoonlijke voordelen te behalen
Soms liegen mensen om toegang te krijgen tot mensen en kansen die hun levenssituatie verbeteren. Iemand kan bijvoorbeeld op zijn cv liegen en zeggen dat hij tien jaar in de uitgeverij heeft gewerkt, terwijl hij in werkelijkheid maar vijf jaar in de uitgeverij heeft gewerkt. In dit geval kan het oprekken van de waarheid iemand helpen een beterbetaalde baan te krijgen, waardoor hij of zij zijn vaardigheden kan verbeteren en in het levensonderhoud van zijn gezin kan voorzien. Het is een hulpmiddel dat mensen gebruiken om hun belangen te behartigen.
Om voordelen voor anderen te verkrijgen
Liegen gebeurt niet altijd om egoïstische redenen. Soms liegen mensen zelfs om anderen te helpen.
Je kunt bijvoorbeeld het cv van een vriend opfrissen om hem te helpen aangenomen te worden. Of je overdrijft misschien het aantal schilderijen dat een artistieke vriend heeft verkocht om hem te helpen een nieuwe klant binnen te halen. Mensen hebben misschien hun eigen belangen op het oog, maar ze geven ook om het welzijn van hun vrienden en familie, en zullen vaak doen wat ze kunnen om de kansen te vergroten.
Anderen pijn doen
Als iemand tegen je liegt, kan het extreem pijnlijk zijn. Helaas wil de persoon die liegt soms uw gevoelens kwetsen. Een leugen kan iemand helpen controle over jou of een situatie te krijgen, en kan worden gebruikt om mensen te manipuleren of over te halen dingen te doen en ermee in te stemmen waar ze normaal gesproken niet mee akkoord zouden gaan.
Als iemand bijvoorbeeld financiële steun wil voor een project waarin hij investeert, kan hij bepaalde informatie overdrijven om de deal aantrekkelijker te laten klinken. Of iemand liegt misschien over zijn leeftijd op een dating-app in een poging kandidaten te ontmoeten met wie hij normaal gesproken geen contact zou hebben als hij eerlijk zou zijn over zijn leeftijd.
Om eerdere leugens te verdoezelen
Leugens kunnen in de loop van de tijd steeds groter worden. Dit sneeuwbaleffect treedt vaak op omdat wanneer er één leugen wordt verteld, er misschien nog een leugen nodig is om de aanvankelijke leugen te verdoezelen of te ondersteunen.
Als je bijvoorbeeld tegen iemand liegt en hem vertelt dat je bent gaan skiën, kan hij of zij je vragen hoe de pistes waren, of je ooit bent gevallen, of wat je nog meer hebt gedaan terwijl je van het koude weer genoot. Wanneer je deze vragen beantwoordt, kan één leugen uitgroeien tot een reeks leugens waar je misschien niet eens op had gerekend. Voordat je het weet, zit je misschien wel tien leugens diep in een verhaal dat allemaal begon met slechts één leugen.
Om hun kant van het verhaal te vertellen
In sommige gevallen kan iemand een leugen vertellen zonder dat hij het weet, omdat het in zijn ogen geen leugen lijkt. Ze kunnen bijvoorbeeld een verhaal vanuit hun standpunt vertellen om te vertellen hoe bepaalde ervaringen door hen werden ervaren. Het verhaal kan enigszins afwijken van het verslag van iemand anders over dezelfde ervaring.
Bovendien liegen sommige mensen per ongeluk vanwege onbetrouwbare herinneringen. Geheugenverlies is niet iets dat alleen met de jaren gepaard gaat. Sterker nog, stressvolle of emotioneel geladen situaties kunnen ervoor zorgen dat mensen valse herinneringen vormen. Deze herinneringen lijken echt de waarheid voor de persoon die ze zich herinnert, maar ze zijn misschien niet de objectieve waarheid die door anderen wordt opgeroepen.
Tegen wie liegen mensen?
Het onderzoek van de universiteit heeft in de loop van drie maanden ook gemeten tegen wie mensen hebben gelogen. Uit de resultaten bleek dat de meerderheid van de mensen tegen dierbaren loog. Meer specifiek loog 51% van de deelnemers tegen vrienden en 21% van de deelnemers loog tegen familieleden. Bovendien loog 11% van de deelnemers tegen collega's uit hun school- of zakelijke omgeving, terwijl ongeveer 9% van de ondervraagde mensen loog tegen vreemden, en 8% van de deelnemers loog tegen toevallige kennissen.
Helaas betekent dit dat de meerderheid van de mensen liegt tegen degenen die het dichtst bij hen staan. De kans is echter groter dat u met deze mensen in uw directe sociale kringen communiceert, wat betekent dat u meer kansen en gesprekken krijgt waarin leugens kunnen voorkomen.
Psychologische aandoeningen die verband houden met liegen
Hoewel sommige mensen zo nu en dan leugens vertellen, zijn er ook mensen die op pathologische wijze leugens vertellen. Pathologische leugenaars voelen vaak de drang om leugens te vertellen en liegen soms zonder enig duidelijk voordeel. Hoewel pathologisch liegen op zichzelf geen psychische aandoening is, kan het wel een symptoom zijn van bepaalde psychische aandoeningen. Veel voorkomende diagnoses die verband houden met patiënten die pathologisch liegen, zijn onder meer de volgende.
Antisociale persoonlijkheidsstoornis
Deze stoornis gaat gepaard met disfunctionele denkprocessen. Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis voelen zich bijvoorbeeld niet op afstand van hun daden en ervaren een gebrek aan sociale verantwoordelijkheid. Ze negeren mogelijk de gedachten en gevoelens van anderen, houden zich niet aan de wetten en nemen vaak deel aan bedrog en manipulatie.
Borderline-persoonlijkheidsstoornis
Dit is een psychische aandoening die het vermogen van een persoon om zijn eigen emoties te reguleren beïnvloedt. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis kunnen stemmingswisselingen ervaren, zwart-wit-denkpatronen ervaren die ervoor zorgen dat situaties er allemaal goed of helemaal slecht uitzien, en zich schuldig maken aan impulsief gedrag, zoals liegen.
Histrionische persoonlijkheidsstoornis
Deze psychische aandoening staat ook bekend als een dramatische persoonlijkheidsstoornis. Het wordt vaak geassocieerd met overdreven emoties, aandachtzoekend gedrag, manipulatie en impulsiviteit. Samen kunnen deze eigenschappen ervoor zorgen dat iemand vaker liegt.
Factitious Disorders
Deze psychische aandoening werd voorheen het Munchausen-syndroom genoemd. Het komt voor wanneer een persoon handelt alsof hij een lichamelijke of geestelijke ziekte heeft, terwijl hij feitelijk gezond is. Ze liegen misschien over hun symptomen, veranderen tests of doen zichzelf zelfs pijn om te bewijzen dat ze zich niet goed voelen.
Andere aandoeningen
Naast de hierboven genoemde zijn er nog andere psychische stoornissen die ertoe kunnen leiden dat mensen leugens vertellen. Voorbeelden hiervan zijn onder meer een paranoïde persoonlijkheidsstoornis, waarbij iemand een intens wantrouwen of achterdocht voelt jegens de mensen om hem heen. Evenals enkele van de dissociatieve stoornissen die ervoor zorgen dat mensen de verbinding verliezen met hun herinneringen, bewustzijn en identiteit.
Bovendien liegen sommige mensen met psychische problemen om te voorkomen dat anderen weten wat ze doormaken. Een persoon met de diagnose eetstoornis kan bijvoorbeeld liegen over hoeveel hij al op een dag heeft gegeten om te voorkomen dat hij nog een ma altijd eet. Of een dwangmatige gokker liegt misschien over hoeveel geld hij heeft uitgegeven aan een bezoek aan het casino.
De neurologie van liegen
Een populair kinderliedje suggereert dat de broek van een persoon in brand steekt als hij of zij een leugen vertelt. Het zijn echter de hersenen, en niet je broek, die daadwerkelijk oplichten als je een leugen vertelt. Iemand kan misschien liegen via zijn lichaamstaal. Ze kunnen een hersenscanner echter niet te slim af zijn.
Volgens onderzoek worden verschillende delen van de prefrontale cortex geactiveerd wanneer iemand een leugen vertelt. De linker caudate en rechter frontale gyrus worden bijvoorbeeld overal gestimuleerd waar iemand liegt. Uit onderzoek is echter ook gebleken dat hoe meer leugens iemand achter elkaar vertelt, hoe minder deze hersengebieden worden geactiveerd.
Wanneer u bijvoorbeeld de eerste leugen vertelt in een gesprek, kunnen deze gebieden volledig worden geactiveerd. Wanneer je echter bij de vierde leugen komt, zijn deze gebieden minder geactiveerd. Dit suggereert dat wanneer het liegen constant wordt, het minder mentale inspanning kost om ze gaande te houden.
Kleine witte leugens en verder
Mensen die geestelijke gezondheidsproblemen hebben of die worstelen met pathologisch liegen, kunnen behandeling zoeken door contact op te nemen met een therapeut, hulpverlener of een andere professional in de geestelijke gezondheidszorg. Deze gezondheidswerkers zullen een uniek plan kunnen opstellen over hoe om te gaan met de symptomen die een persoon ervaart, en een plan kunnen opstellen over hoe verder te gaan.
De meeste mensen liegen zo nu en dan, en daar is niet noodzakelijkerwijs iets mis mee. Het betekent gewoon dat je een mens bent. Als u echter merkt dat u vaker liegt of over specifieke situaties, kunt u ook de hulp van een therapeut inroepen om meer over uw ervaring te weten te komen. Het kan je helpen meer over jezelf te leren, en je een stap dichter bij het spreken van de waarheid brengen.
