Al sinds de oudheid worden antieke houten platanen gevonden in de ruïnes van de stad Pompeii die werd begraven door de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus
De eerste houten vliegtuigen
Archeologen in Italië ontdekten de eerste bekende houtbewerkingsvliegtuigen die door de Romeinen werden gebruikt toen ze de opgravingen van Pompeii en de zusterstad Herculaneum verkenden. De vulkaan werd verwoest door de twee dagen durende uitbarsting en bedekte de steden met meer dan 18 meter puimsteen en as. Deze bestaande gereedschappen zijn ondergebracht in musea. Een voorbeeld hiervan is deze Romeinse houten plataan die werd teruggevonden in de ruïnes van Pompeii. Dit oude houtbewerkingsgereedschap, dat 21,3 centimeter lang is, wordt tentoongesteld in het Napels Museum in Italië.
Hoewel er enkele voorbeelden zijn gevonden van Romeinse vliegtuigen met ijzeren zoolplaten die aan de houten lichamen waren vastgeklonken, werden de meeste Romeinse vliegtuigen gemaakt van een ijzeren kotter met een houten lichaam, duwstang en wig.
Archeologen hebben in East Yorkshire, Groot-Brittannië, nabij de stad Goodmanham, een uiterst zeldzaam exemplaar opgegraven van een Romeins vliegtuig, gemaakt van olifantenivoor. Dit oude stuk gereedschap staat bekend als het Goodmanham-vliegtuig en wordt tentoongesteld in de Beverley Guildhall. Om deze antieke schat te bekijken, bezoek de East Riding of Yorkshire Council in Engeland, of bekijk in plaats daarvan deze foto.
In tegenstelling tot de vroegere antieke handgereedschappen die door de Egyptenaren werden gebruikt om hout te vormen, lijken de Romeinse houtbewerkingsvliegtuigen qua concept sterk op de vliegtuigen die vandaag de dag worden vervaardigd. Het gereedschap dat door de timmerlieden van het oude Egypte werd gebruikt om het hout op de juiste maat te zagen, was een bijl. Veel mensen geloven dat houten vlakken zijn voortgekomen uit de oude dissel.
Houten vliegtuigen uit de Tudor-periode
Naarmate de eeuwen verstrijken, bleven houten schaven een van de belangrijkste houtbewerkingsgereedschappen ter wereld. De oudste nog bestaande Britse vliegtuigen dateren uit de Tudor-periode (1485-1603). De houten vliegtuigen werden gevonden toen het schip HMS Mary Rose, een van de oorlogsschepen van koning Henry, in de jaren zeventig werd ontdekt. Het werd in 1982 van de bodem van het Engelse Kanaal gehaald. De HMS Mary Rose was 450 jaar eerder, in 1545, tot zinken gebracht terwijl hij in gevecht was met een Franse invasievloot.
De HMS Mary Rose en de inhoud van het schip, inclusief de houten houten vliegtuigen, zijn te zien in Portsmouth, Engeland, op de Portsmouth Historic Dockyard.
Vroege houten vliegtuigmakers uit de zeventiende en achttiende eeuw
Gedurende de volgende eeuwen werden de meeste houten schaven nog steeds gemaakt door de stadssmid of door de vakman zelf. Soms maakte de gebruiker de houten onderdelen en liet hij de smid het mes maken. Gedurende deze tijd werden niet veel mensen bekend om hun houtbewerkingsgereedschap.
Hieronder volgen enkele van de eerste schaafmachines die in deze periode bekend zijn geworden.
- Thomas Granford uit Londen maakte vliegtuigen van 1687-1713. Er zijn verschillende voorbeelden van zijn werk bekend.
- John Davenport was een Londense vliegtuigbouwer in de jaren 1680. Er zijn vier bekende vliegtuigen gemaakt door hem Davenport.
- Robert Hemmings uit Londen maakte vliegtuigen van 1676-1695. Er zijn echter geen voorbeelden van zijn werk bekend.
- F. Nicholson uit Wrentham, Massachusetts, was de eerste bekende vliegtuigbouwer in Amerika die houten vliegtuigen maakte van 1728-1753.
- Recent onderzoek toont aan dat Frances Purdew uit Londen mogelijk de vliegtuigbouwer is geweest van verschillende vliegtuigen die aan Thomas Granford zijn toegeschreven.
- Robert Wooding
Antieke houten vliegtuigen: massaproductie
Toen de vraag naar meubels groeide, begonnen bedrijven in grote aantallen houten vliegtuigen te vervaardigen. Veel van de vliegtuigen zijn gemaakt voor specifieke beroepen, waaronder:
- Timmerlieden
- Coopers
- Scheepsbouwers
- Meubelmakers
- Instrumentmakers
Er is veel vraag onder gereedschapverzamelaars naar houten schaven die door bedrijven zijn gemaakt in de latere jaren van de 19e eeuw en de eerste helft van de 20e eeuw. Een aantal van de bedrijven die destijds houten vliegtuigen vervaardigden, waren:
- Stanley Rule & Level Company uit de Verenigde Staten
- Leonard Bailey & Company uit de Verenigde Staten
- Ohio-instrument van de Verenigde Staten
- Auburn Tool Company uit de Verenigde Staten
- Sandusky Tools van de Verenigde Staten
- Alex Mathieson en zonen uit Glasgow en Edinburgh
- Mosely en zonen van Londen
- Robert Sorby uit Sheffield
- William Marples uit Sheffield,
- Stuart Spiers begon zijn activiteiten in 1840 en was de eerste die stalen vliegtuigen vervaardigde in Groot-Brittannië
- Thomas Norris & Sons of London
Het bedrijf Stanley kocht patentrechten op veel houten schaven, en nam ook de meeste concurrerende gereedschapsfabrikanten over. Octrooirechten en overgenomen bedrijven inbegrepen:
- Bailey, Cheney & Bedrijf
- Leonard Bailey & Company
- GA Molenaar
- Justitie Traut
- Dorn
- Atha Tool Company
- Hill & Crum
- RH Mitchell & Bedrijf
- Charles L. Mead
Aan het begin van de 20e eeuw domineerde de Stanley Company de markt voor houten vliegtuigen en produceerde een breed scala aan houten vliegtuigen voor verschillende banen.
Een zeer verzamelbaar hulpmiddel
Zeer gewild bij verzamelaars over de hele wereld, veel antieke houten vliegtuigen worden vaak gebruikt door ambachtslieden van vandaag die graag de goed geconstrueerde vliegtuigen uit het verleden gebruiken.
