De postmoderne designbeweging besloeg meer dan twee decennia, te beginnen met de architectuur in de jaren zestig, hoewel haar hoogtijdagen lagen van ongeveer 1970 tot 1990. Het was een robuuste rebellie tegen de minimalistische concepten van modern design. Postmodern design omarmt onconventionele ideeën met de nadruk op een speelse, kunstzinnige en extravagante stijl.
De dageraad van een nieuw tijdperk
De Boheemse cultuur van de hippies in de jaren zestig maakte de weg vrij voor een nieuw tijdperk van creatieve expressie in kunst, muziek, mode en design. Flower power en vrij golvend haar werden gevolgd door expressieve architectuur met een draai aan vormen en symboliek en deze invloed werd uiteindelijk een baanbrekende stijl voor interieurs.
De twee grootste bronnen die de postmoderne beweging aandrijven waren de Amerikaanse architectuur en het Italiaanse radicale design, volgens Glenn Adamson, curator van de tentoonstelling 'Postmodernism: Style and Subversion 1970-1990', gehouden in het Victoria and Albert Museum in Londen. Vorm volgde de functie niet in de brutale concepten van het postmoderne design. Het was een abrupte breuk met de ingetogen, minimalistische idealen van modern design.
Een revolutie begint
Robert Venturi wordt gecrediteerd met een van de vroegste voorbeelden van postmoderne architectuur: een huis dat hij voor zijn moeder ontwierp. Het Vanna Venturi House, voltooid in 1964, heeft een ongewone façade die zowel simplistisch als complex is in zijn tegenstrijdige ontwerp. Het schuine dak geeft het huis de vorm van een kinderlijke tekening. Venturi en zijn ontwerppartner, Denise Scott Brown, negeerden het modernistische uitgangspunt dat er geen plaats is voor decoratie op gebouwen en voegden functieloze kenmerken toe, zoals een niet-dragende boog en een grote nep-schoorsteen. De asymmetrische grootte en plaatsing van de voorramen is nog een andere gebroken ontwerpregel die het paar hanteerde, in weerwil van de modernistische principes van symmetrie en strakke, ononderbroken lijnen en vorm.
In het huis speelde Venturi met het concept van schaal, door een extra grote open haard en een te kleine trap te implementeren die nergens heen leidde. Zijn radicale, onconventionele ontwerpen worden door het publieke televisiestation WTTW (Window to the World) in Chicago erkend als een van de tien gebouwen die Amerika hebben veranderd. Robert Venturi schreef ook boeken over zijn architectonische concepten waarin hij de dorre principes van het modernisme aan de kaak stelde in Complexity and Contradiction in Architecture (1966) en Learning from Las Vegas (1972).
Deconstructivisme en New Wave
Invloeden uit het verleden spelen een belangrijke rol in postmodern design, maar hebben meestal een eclectische of progressieve inslag. De belangrijkste principes van het postmodernisme waren complexiteit en tegenstrijdigheid. De utopische perfectie die door modern design werd gesuggereerd, werd vervangen door deconstructivisme en de esthetiek van een stedelijke apocalyps.
De originele grunge-look
Eind jaren zeventig haalde architect Frank Gehry zijn huis in Santa Monica uit elkaar en reconstrueerde het letterlijk op een manier die leek te ontbreken aan een samenhangend plan. Hij paste impulsieve transformaties toe die zonder duidelijke reden leken te bestaan:
- De gipsplaat aan de binnenkant is verwijderd om structurele noppen bloot te leggen
- Kettingschakel en multiplex zijn aan de buitenkant toegevoegd
Gehry's gebruik van gegolfde metalen panelen als decoratieve gevelbeplating op de buitenmuren van zijn radicale woningaanpassingen was ook zijn tijd ver vooruit, aangezien dit uiterlijk vaker voorkwam bij schuurdaken dan bij huizen in voorsteden. Gehry ontwierp vervolgens enkele van de meest complexe en ongewone musea ter wereld.
Punk is in huis
De subcultuur en anti-establishmentfilosofieën van het punktijdperk sloten ook precies aan bij het postmodernisme. Vivienne Westwood was het brein dat de gedeconstrueerde punkmode van de jaren zeventig en begin jaren tachtig creëerde. In 2009 werkte ze samen met Cole and Sons om een collectie behangpapier te creëren. Westwood bracht in 2006 ook een stukje Britse subcultuur naar The Rug Company, waar de gescheurde, versleten overblijfselen van de Union Jack-vlag worden gereproduceerd in dure, hoogwaardige tapijten, wandtapijten of accentkussens.
Betreed de nieuwe golf
In het 'designer-decennium' van de jaren tachtig werd alles een stijlstatement. Postmoderne kenmerken van levendige kleuren, theatrale vormen en overdreven vormen werden de dominante look in mode, meubels en accessoires.
Buitenlandse graphics in kunst, tijdschriften en muziekvideo's gaven energie aan een nieuwe, postpunk-subcultuur die zich over de hele wereld verspreidde. Publicaties als Domus belichtten de uitstraling van nieuwe, radicale meubelstijlen van Italiaanse ontwerpers als Studio Alchimia en Memphis. De overleden muzikant David Bowie was een grote fan en verzamelaar van Memphis-ontwerpen. Dit was New Wave en imago was alles.
Postmoderne meesters
Aan het eind van de 20eeeuw werd Italië het mondiale centrum van design, dankzij design maestri of 'meester'-ontwerpers zoals Alessandro Mendini en Ettore Sottass.
Een echte pionier
W magazine noemt Alessandro Mendini de kern van de radicale designbeweging in Italië in de jaren zestig en zeventig en later, het postmodernisme. Mendini speelde een belangrijke rol bij het vergroten van het bewustzijn van de beweging door zijn bijdragen aan Italiaanse designtijdschriften, waaronder Casabella, Modo en Domus.
Als ontwerper creëerde Mendini stukken die flagrant opzichtig waren, met gedurfde kleuren en flamboyante patronen. Zijn bekendste ontwerp is de Proust-stoel uit 1978. Mendini heeft een rijkelijk gesneden barokke fauteuil met een houten frame en witte bekleding "opnieuw ontworpen" door er een dia op te projecteren en er met de hand een pointillismepatroon overheen te schilderen. De stoel werd decennium na decennium opnieuw ontworpen met een wild scala aan veelkleurige patronen, zoals te zien is in deze Proust Geometrischea uit 2009.
In 1979 bundelden Mendini en een handvol andere avant-gardeontwerpers, waaronder zijn vriend en collega Ettore Sottas, hun krachten om Studio Alchimia op te richten. Mendini injecteerde een gevoel voor humor bij modernistische idealen die het gebruik van felle kleuren en overdreven vormen uitsloten door levendig gekleurde objecten te creëren met theatrale vormen en kitscherige motieven.
Alessandro Mendini wordt vaak ten onrechte genoemd als lid van de Memphis Group, aangezien hij in 1981 een stuk ontwierp voor hun eerste collectie. Mendini vertelde W Magazine echter dat hij het aanbod van Sottass om lid te worden afsloeg, omdat hij dat wilde blijf bij Alchimia.
De Memphis-groep
In 1981 bracht een groep gelijkgestemde ontwerpers in Milaan de postmoderne designbeweging naar een geheel nieuw niveau met hun debuut van gedurfde, grafische meubelontwerpen op de Salone del Mobile. De gerenommeerde Memphis Group, opgericht door ontwerper Ettore Sottass, bestond onder meer uit Peter Shire, Michael Graves, George Sowden, Michele De Lucchi en Nathalie Du Pasquier.
Met gedurfde, botsende kleuren, onconventionele vormen en wilde patronen zijn Memphis-stukken ontworpen om ideeën over te brengen. De invloedrijke uitstraling van Memphis-meubels omvatte combinaties van openlijk geometrische vormen gemaakt van een verscheidenheid aan materialen in heldere, contrasterende kleuren. Grafische zwart-witpatronen waren ook gebruikelijk. Deze overdreven, bijna cartoonachtige stijl heerste gedurende een groot deel van de jaren tachtig. Hier is een korte blik op drie van de oprichters:
Ettore Sottass
Ettore Sottass hielp het uiterlijk van postmodern meubilair te definiëren met zijn gebruik van felgekleurde laminaten, grafische vormen en niet-functionele elementen. Zijn iconische Carlton-boekenkast had kleurrijke, hoekige planken en boekensteunen die niet met elkaar verbonden waren. Het daagde het idee uit waarom een boekenkast eruit moet zien als een typische boekenkast.
George Sowden
George Sowden, een bekroonde elektronica-ontwerper voor Olivetti, werd een van de oprichters van de Memphis-groep, samen met zijn vriendin/aanstaande vrouw en ontwerpmedewerker Nathalie Du Pasquier. Je kunt een portfolio van Sowden's Memphis-stukken bekijken op Sowden Design.com, waaronder kleurrijke kasten, grillige stoelen en klokken met opvallende, opvallende patronen.
Nathalie Du Pasquier
Nathalie Du Pasquier is in de eerste plaats een kunstenaar die haar talent aan de Memphis-groep heeft geleend in de vorm van opvallende, krachtige patronen die worden gebruikt op textiel, stoffering en beschilderde meubels. Toen Memphis in 1987 uiteenviel, keerde Du Pasquier terug naar het schilderen en beeldhouwen in haar atelier in Milaan. Toen in het tweede decennium van het nieuwe millennium de belangstelling voor de postmoderne stijl ontstond, bracht Du Pasquier haar retro-ontwerpen nieuw leven in in een samenwerking met American Apparel. U kunt accentkussens, bad- en strandhanddoeken met de patronen van Nathalie Du Pasquier kopen bij de Finse Design Shop, die gevestigd is in Finland, maar wereldwijde verzending biedt (klik op de link voor Amerikaanse leveringen in de linkerbovenhoek).
Postmodern 2.0
Je houdt ervan of je haat het, Dezeen kondigde in de zomer van 2015 de terugkeer van het postmodernisme aan. De baanbrekende design- en architectuursite bevatte een zomerlange serie ter ere van de erfenis van het postmodernisme, liefkozend getiteld: 'Pomo zomer. Aangewakkerd door tentoonstellingen als ‘Style and Subversion’ in het Londense V&A museum eind 2011 en de Totemism-show van Li Edelkoort in 2013, hielp een nieuwe Memphis-trend in 2014 de postmoderne look nieuw leven in te blazen; een stijl beïnvloed door het extravagante Art Deco-tijdperk, het grillige sfeer van pop-art en opnieuw geïnterpreteerde motieven uit het verleden.
Ontwerpkenmerken van postmoderne kamers
Designmeubels en accessoires zijn meestal duur, vooral als het vintage originelen en Italiaans design zijn. Hoewel een kamer vol radicale Memphis-meubels misschien alleen de excentrieke klantenkring aanspreekt die het zich kan veroorloven, kunnen deze eclectische accenten in kleinere hoeveelheden nog steeds smaakvol worden verwerkt in andere ontwerpplannen. Deze radicale revolutie inspireerde andere beroemde ontwerpers, waaronder catwalkmode van Christian Dior en meubels van Matthew Sullivan.
Postmoderne eetkamer
Mode-icoon Karl Lagerfeld was ook onder de indruk van de geavanceerde stijl van Memphis-Milano-ontwerpen en vulde zijn appartement met meubels in Pomo-stijl. Lagerfeld koos voor een zacht, neutraal grijs op de muren van zijn appartement, dat niet concurreert met de gedurfde kleuren van de meubels en accessoires.
Een strakke, stenen vloer vormt een aanvulling op de glanzende oppervlakken van het gelamineerde meubilair, waaronder:
- Pierre Table van George Sowden - Het tafelblad heeft een subtiel Chevron-patroon, terwijl de poten bedekt zijn met blokken helder primair rood, blauw en geel. Een vintage tafel bij Artemest kost ongeveer $ 12.000.
- Riviera stoelen van Michele de Lucchi - Deze gegoten plastic stoelen met hun kenmerkende blauwe poten zijn tegenwoordig moeilijk verkrijgbaar in een set van vier; Lagerfeld lijkt er zes of meer te hebben. Als je geen vintage set kunt vinden, worden ze nog steeds geproduceerd en verkocht bij de bron, Memphis-Milano, in Italië, voor ongeveer 1300 euro of $1380.
- Malabar Dressoir van Ettore Sottas - Dit ongebruikelijke, sculptuurachtige dressoir combineert traditionele houten elementen met strakke laminaten en kleurrijke ondersteunende kolommen. Een groot aantal planken biedt voldoende ruimte voor postmodern kunstglas en verzamelobjecten. De vintage vraagprijs bij 1stdibs is $ 18.500.
- Marco Zanini Glass Mori Carafe - begin je pomo-kunstcollectie met dit prachtige vintage Italiaanse kunstglas, voor slechts $ 3.600 bij Ruby Lane.
Het kost duidelijk een heel hoog budget om een kamer in te richten met vintage Italiaanse meubels en accessoires. Maar je kunt nog steeds een postmoderne sfeer in je decoratieschema injecteren door de principes van complexiteit en tegenstrijdigheid te volgen, vermengd met een retro vleugje humor, kitsch of humor.
Postmoderne Grote Kamer
Postmoderne ontwerpers streefden ernaar om conversatiestukken te creëren, waarbij ze popcultuur samensmolten met luxe meubilair en gewone materialen transformeerden in luxe accenten. Door buiten de gebaande paden te denken, ontstonden onorthodoxe mengsels van kleuren, materialen en texturen.
De hier afgebeelde woonkamer met zijn retrobruine, oranje en gele kleurenschema heeft een gezellige jaren '70-sfeer die ervoor zorgt dat je je schoenen uit wilt trekken en op blote voeten op dat koele, ijskoude blauwe hoogpolige vloerkleed wilt lopen. Turquoise eetkamerstoelen, avocado-kroonluchterbollen, kob alt- en blauwgroene vazen en stoelen met lentegroene accenten delen de ruimte met opvallende accenten van pompoenoranje, zonnebloemgeel en mosterd. Het is een complex, contrasterend kleurenschema toegepast op zeer strak, eigentijds meubilair.
Een kunstig vormgegeven salontafel lijkt een blad te hebben dat is gemaakt van een groot stuk Redwood-hout, ondersteund door poten van gelamineerd hout. Het glazen blad van de tweede tafel snijdt door de rand van het stuk hout en voegt de tafels samen tot één geheel. Naast de bruinleren bank staan stompvormige bijzettafels bedekt met glanzende, zilvermetallic folie met een interessant kromgetrokken effect. De lange, witte plank die boven de bank zweeft, lijkt functieloos vanwege de kristalheldere, Lucite-spookstoelen aan de andere kant. Andere postmoderne kenmerken die in het complexe ontwerp van deze kamer voorkomen, zijn onder meer:
- Functieloze lege frames die aan de muur hangen
- De kitscherige open haard gemonteerd alsof het kunst aan de muur is
- De overdreven schaal van de hangende hanglamp
- stoelen in Franse neoklassieke stijl gemaakt van modern acrylmateriaal
- Knikt naar Art Deco in de trapleuning en de antieke speelgoedauto's
- De gevarieerde mix van materialen en texturen
De onconventionele hoeken van de kamer, de vloeiende lijnen in de koofverlichting van het plafond en de decoratieve kolom zijn kenmerkende tekenen van een postmoderne esthetiek.
Een stijl die de definitie tart
Hoewel het postmoderne tijdperk zich over een relatief korte periode besloeg, is het een zeer gefragmenteerde ontwerpstijl die een overvloed aan expressionisme en vrij denken omvat. Postmodern design viert motieven uit het verleden, opvallende rages, een dystopische toekomst en belachelijke vormen. Het is een weerspiegeling van de vluchtige, snelle cultuur van de 20e eeuw die eerdere concepten over design uitdaagde en nieuwe erkenning voor de stijl zelf bracht
