Origami, de Japanse kunst van het vouwen van papier, bestaat al eeuwen. Helaas wordt geen enkele persoon gecrediteerd voor het uitvinden van het concept zelf. Meerdere meesters van het vak hebben de ontwikkeling ervan door de eeuwen heen vormgegeven.
Origami-tijdlijn
Het volgende is een korte tijdlijn van origami.
- 1150 BCE - Dit is het vroegste bekende vouwvoorbeeld, een oude Egyptische kaart.
- 105 CE - In China is papier uitgevonden en je kunt geen origami zonder hebben.
- 6e eeuw CE - Boeddhistische monniken introduceren papier vanuit China in Korea en Japan.
- 7e eeuw CE - De Maya-beschaving ontwikkelde een vouwboek dat een codex wordt genoemd.
- 10e eeuw CE - In Japan ontstond de moderne opvouwbare ventilator en vond zijn weg door de oosterse wereld.
- 14e eeuw CE - Archeologen uit China ontdekten gevouwen papieren grafvoorwerpen in het graf van een echtpaar uit de Yuan-dynastie.
- 1629 - De Italiaanse auteur Mattia Giegher publiceerde het boek Li Tre Trattati, dat illustraties bevatte van uitvoerig gevouwen dieren, wat erop wijst dat het vouwen van papier (en het vouwen van servetten) in West-Europa zijn intrede had gedaan.
- 1680 - Een gedicht van Ihara Saikaku vermeldt gevouwen origamivlinders die worden gebruikt bij huwelijksceremonies.
- 1764 - Sadatake Ise publiceerde het eerste boek over het vouwen van papier, Tsutsumi-no Ki (Book of Wrapping).
- 1797 - Secret to Folding 1, 000 Cranes werd gepubliceerd, het eerste boek over recreatief papiervouwen.
- 1872 - Het vouwen van papier vond tegen die tijd zijn weg naar Noord-Amerika, zoals geïllustreerd door een Scientific American-artikel over het vouwen van een papieren hoed.
- 1950 - Yoshizawa en Randlett ontwikkelden het systeem van standaard origami-symbolen die nog steeds worden gebruikt bij het vouwen van papier.
Origami krijgt vorm in Japan
De term origami is Japans en betekent vouwpapier. Het komt van de woorden oru (vouwen) en kami (papier).
In de begindagen van origami was papier een duur luxeartikel. Rijke Japanse families waren de enigen die zich papier konden veroorloven, dus werden origamifiguren gebruikt om speciale correspondentie aan te duiden of als cadeau gepresenteerd. Bijvoorbeeld:
- Bij Shinto-bruiloften werden origami-vlinders gevouwen om de bruid en bruidegom te vertegenwoordigen. De vlinders werden op sakeflessen geplaatst en werden Mecho (vrouwelijk) en Ocho (mannelijk) genoemd. Er wordt verwezen naar gevouwen origamivlinders die bij huwelijksceremonies worden gebruikt in een gedicht van Ihara Saikaku uit 1680.
- Gevouwen papieren geschenkverpakkingen, tsutsumi genaamd, werden bij sommige ceremonies gebruikt om oprechtheid en zuiverheid te symboliseren.
- Gevouwen stukjes papier die waardevolle geschenken vergezelden, stonden bekend als tsuki. Ze fungeerden als echtheidscertificaat om de waarde van het item te verifiëren.
Een Senbazuru opvouwen
Toen de prijs van papier daalde, werd origami een ambacht dat door een groter aantal Japanners werd beoefend. Een opmerkelijke origami-traditie is het vouwen van een senbazuru.
Een senbazuru is een verzameling van 1.000 gevouwen papieren kraanvogels die aan een of meer touwtjes zijn geregen. De Japanse traditie stelt dat het vouwen van 1.000 papierkraanvogels je de kans geeft om één speciale wens te doen. De senbazuru was het onderwerp van het eerste boek dat ooit over origami verscheen. Hiden Senbazuru Orikata (Het geheim van het vouwen van duizend kraanvogels) werd gepubliceerd in 1797. Helaas is de auteur van dit belangrijke werk onbekend.
In de huidige tijd is de traditie van het vouwen van 1.000 papierkraanvogels nauw verbonden met Sadako Sasaki. Nadat de atoombom van Hiroshima in 1945 op Japan viel, was Sadako een van de vele mensen die leukemie ontwikkelden als gevolg van blootstelling aan straling. Ze probeerde dapper duizend papieren kraanvogels te vouwen terwijl ze in het ziekenhuis werd behandeld voor haar ziekte, maar stierf voordat ze het project kon voltooien. Haar vrienden en familie voltooiden de senbazuru ter ere van haar.
Sadako's verhaal vormt de basis van het kinderboek Sadako and the Thousand Paper Cranes van Eleanor Coerr. Ze wordt door de hele wereld gezien als een symbool van het effect dat oorlog heeft op onschuldige kinderen. Er staat een groot standbeeld van Sadako met een gouden origamikraan in het Hiroshima Peace Memorial Park.
Ontwikkeling van het Yoshizawa-Randlett-systeem
Akira Yoshizawa (1911-2005), vaak de grootmeester van de origami genoemd, begon op driejarige leeftijd met origami te werken. Tegen de tijd dat hij 26 werd, begon hij fulltime origami te beoefenen.
Yoshizawa heeft de populaire natte vouwtechniek uitgevonden, waarbij dikker handgeschept papier lichtjes wordt besproeid met een fijne waternevel om rondere en meer gebeeldhouwde modellen te creëren. Zijn werk is over de hele wereld te zien geweest, waaronder het Stedelijk Museum van Amsterdam, het Louvre in Parijs, Cooper Union in New York en het Mingei International Museum in San Diego. Hij richtte ook de International Origami Society op.
Yoshizawa staat erom bekend dat hij zijn eigen ontwerpen heeft gemaakt in plaats van te vertrouwen op traditionele onderwerpen en diagrammen. In 1954 ontwikkelde hij een systeem van symbolen om origami-richtingen te standaardiseren en het gemakkelijker te maken anderen te leren hoe ze een bepaald model moesten vouwen. Voorheen gebruikte elke map zijn eigen unieke diagramconventie.
Samuel Randlett's The Art of Origami, gepubliceerd in 1961, beschreef het systeem in meer detail en voegde een paar symbolen toe om concepten zoals roteren en inzoomen uit te leggen. Sindsdien wordt het Yoshizawa-Randlett-systeem gebruikt door origami liefhebbers over de hele wereld.
Door de taalbarrière weg te nemen, heeft het Yoshizawa-Randlett-systeem een belangrijke rol gespeeld bij het maken van origami tot de populaire kunstvorm die het nu is.
Modulaire origami
Traditioneel wordt origami gedefinieerd door het vouwen van een enkel vel papier zonder enige sneden of lijm. Modulaire origami herdefinieert het vouwen van papier door complexe modellen te creëren uit vele identiek gevouwen eenheden. Het Sonobe-model, toegeschreven aan Mitsunobu Sonobe, werd uitgevonden in de jaren zeventig en wordt gecrediteerd voor het populariseren van deze subset van origami.
Papiervouwen in andere culturen
De term origami is Japans, maar soortgelijke soorten papiervouwen worden in veel andere culturen toegepast. Bijvoorbeeld:
- China: Cai Lun, een keizerlijke hoffunctionaris tijdens de Han-dynastie, vond rond 105 na Christus papier uit in China. De kunst van het papiervouwen staat in het Chinees bekend als zhenzi. Het lijkt op origami, maar Chinese papieren mappen hebben de neiging om boten, kleine gerechten, speelgoed voor kinderen en andere levenloze voorwerpen te maken in plaats van de dieren en bloemen die een steunpilaar zijn van Japanse origami.
- Korea: Koreaanse kinderen leren een soort papiervouwen bekend als jong-i jeobgi als onderdeel van hun schoollessen. Ddakji, een spel dat gespeeld wordt met gevouwen papieren schijven, is een populair tijdverdrijf voor zowel kinderen als volwassenen. Het was prominent aanwezig in de populaire Zuid-Koreaanse variétéshow Running Man.
- Spanje: In Spanje staat het vouwen van papier bekend als papiroflexie. Informeel heet het 'opvouwbare pajaritas'." Een pajarita is een soort papieren kip die door het Spaanse volk wordt erkend als een symbool van papiroflexie, net zoals de Japanners de papierkraanvogel associëren met origami.
- Duitsland: Het Duitse volk noemt papiervouwen papierf alten. De Froebel-ster, genoemd ter ere van opvoeder Friedrich Froebel, is het populairste voorbeeld van papierf alten. Froebel wijdde zijn carrière aan het vouwen van papier om wiskundige concepten voor kinderen begrijpelijker te maken.
Moderne invloeden tillen het vouwen van papier naar een hoger niveau
Moderne invloeden op origami variëren van het maken van sculpturen die enorme kunstwerken zijn tot het maken van representatieve beeldjes met het meest eenvoudige origamidiagram dat mogelijk is. Geometrische ontwerpen en vormen blijven zowel wiskundigen als leken fascineren, met mappen die putten uit zowel Japanse tradities als die van andere landen over de hele wereld.
De vraag wie origami precies heeft uitgevonden, blijft misschien onbeantwoord. Nieuwe theorieën, technieken en diagrammen zullen echter de komende jaren de plaats van origami in de geschiedenis blijven verzekeren.
