Net als alle volksdansen bieden traditionele Mexicaanse dansen een kijkje in de cultuur van de regio. Deze dansen uit Mexico geven niet alleen uitdrukking aan de ritmes van de muziek, maar tonen ook de vitale kleuren die in Mexicaanse kleding en decoratie zijn verweven, evenals thema's die belangrijk zijn voor de regio, zoals het katholicisme en de gemeenschap met de natuur. Hoewel deze traditionele dansen elk zeer verschillende wortels en stijlen hebben, brengen ze verschillende aspecten van de Mexicaanse cultuur naar het publiek.
Jarabe Tapatío
De Mexicaanse Hoedendans is ontstaan in Jalisco, Mexico. In 1924 werd het de nationale dans van Mexico genoemd in een poging om verschillende culturen samen te brengen als één nationale identiteit. Sindsdien werd het de nationale dans, en het is ook een symbool van Mexico over de hele wereld geworden, vooral in de Verenigde Staten.
Die kus krijgen
Bij de dans zijn een mannelijke en een vrouwelijke danser betrokken, waarbij de man hard werkt om de vrouw tijdens de dans te verleiden. In eerste instantie flirten de twee dansers, maar dan wordt de aandacht van de vrouw afgewend van de avances van de man. Een vreugdevolle dans, het nummer eindigt met de vrouw die de verkering van de mannelijke danser accepteert, en de twee verrassen het publiek met een kus verborgen achter de hoed van de mannelijke danser. Veel variaties laten verschillende niveaus van seksualiteit zien; De traditionele Mexicaanse cultuur zou zeer suggestief gedrag in een openbare uitvoering verboden hebben, maar de cultuur is veranderd en daarmee is deze dans steeds suggestiever geworden.
Charro-pakken en opzichtige jurken
Dansers van de Jarabe Tapatio dragen een theatrale interpretatie van de traditionele outfit van Jalisco. Vrouwen dragen een tweedelige jurk met een vloeiende rok in levendige kleuren versierd met linten, vooral aan de taille en zoom. Ook de bijpassende blouse is zowel bij de hals als bij de mouwen versierd met linten. Dikke, glanzende vlechten worden in weelderige knotjes gebonden en afgewerkt met linten die bij de jurk passen.
Mannen dragen een traditioneel charro-pak met zilveren knopen langs de buitenkant van de benen en de voorkant van het jasje. Bij het pak wordt een wit overhemd gedragen en een vlinderdas wordt toegevoegd die bij het ensemble van de vrouw past. Mannen dragen de traditionele charrohoed, die niet alleen wereldwijd beroemd is, maar ook een onderdeel is van de dans. Beiden dragen zwarte of bruine laarzen met lage hakken.
Leuk en opzichtig met een vleugje traditie
De Jarabe Tapatio wordt gedanst onder begeleiding van traditionele Mariachi-muziek. Het tikken van de voeten is ritmisch en komt overeen met dat van de melodie. De vloeiende rok en de knappe hoed stelen de show, maar zonder dansers zijn er natuurlijk geen moves om ze te laten zien. De bewegingen zijn flirterig, leuk en opzichtig. Het is tenslotte een b altsdans.
Danza del Venado
La Danza del Venado, bekend als de Hertendans, komt uit Sonora, Mexico. Met een pre-Spaanse oorsprong is dit een rituele dans die voornamelijk wordt uitgevoerd door de Yaqui-bevolking in Mexico. De dans illustreert een hertenjacht, waarbij dansers de rol spelen van de jagers en het stervende hert zelf. De choreografie van deze dans is sinds het ontstaan vrijwel onaangeroerd gebleven. Ook al is het misschien een beetje gestileerd zoals professionele dansers het interpreteerden, de speelstijl en muziek blijven behouden.
Eerbiediging van de dood van het hert
La Danza del Venado wordt uitgevoerd met de bedoeling het hert te eren waarop gejaagd is of zal worden gejaagd voor het levensonderhoud van de mensen. Herten worden als nobele dieren beschouwd en hun geest wordt alom vereerd onder inheemse Mexicanen, waaronder de Yaqui, de Huichol en andere volkeren. Zelfs als er op herten wordt gejaagd, worden er gebeden uitgesproken en worden er dankoffers gebracht als waardering voor het offer van het hert. Deze dans wordt uitgevoerd als een manier om het leven en de schoonheid van het hert te eren. Meestal wordt het door drie personen uitgevoerd. Eén danser speelt het hert en de andere twee spelen de jagers. De menselijke jagers worden pascolas genoemd. Soms is er maar één pascola en is de andere jager een coyote.
De schoonheid hoort bij het hert
De artiest die het hert speelt, draagt minimale kostuums, afgezien van een hoofdtooi. De hoofdtooi heeft de vorm van een hertenkop (traditioneel een echte hertenkop bewaard door taxidermie), en rust op een witte doek die aan het hoofd van de danser is vastgemaakt. Naast de hoofdtooi kan de hertendanser ook kleurrijke linten dragen die uit het hoofd komen, halskettingen gemaakt van zaden, een leren lendendoek en houten rammelaars die aan zijn enkels zijn vastgebonden. Hij zal ook twee grote handrammelaars bij zich hebben die zullen bijdragen aan het drama van de achtervolging en de dood van het hert. De pascolas, of jachtdansers, dragen vaak houten maskers met overdreven menselijke trekken. Ze dragen rammelaars om hun wapens weer te geven en om de spanning van de achtervolging te verhogen. In sommige gevallen kunnen ze ook boogsteunen bij zich hebben. Hun haar is vastgebonden met een lint en ze dragen grote kettingen in wit en zwart. De outfit bestaat uit eenvoudig katoenen kleding, soms in de vorm van een witte lendendoek, soms meer als een broek en een overhemd. De coyotedanser draagt dezelfde broek als de jagers, maar draagt ook een sarape en een kleurrijke hoofdtooi versierd met veren of linten. Dansers mogen blote voeten hebben of huaraches dragen.
Tijdloze dramatische schoonheid
Er worden verschillende instrumenten gebruikt om La Danza del Venado te begeleiden, waaronder een fluit, trommel en rammelaar. De traditionele muziek is eenvoudig maar toch emotioneel omdat ze van lang geleden stamt. Zelfs nu blijft muziek eenvoudig en toch dramatisch. De compositie weerspiegelt duidelijk de achtervolging en de uiteindelijke ondergang van het hert. Deze voorstelling is werkelijk een eerbetoon aan het hert en de cruciale rol die het sinds mensenheugenis speelt onder de Yaqui.
Danza de los Comales
La Danza de los Comales is een leuke vrouwelijke dans die alleen door vrouwen wordt uitgevoerd. Het is ontstaan in Tabasco, vermoedelijk uit een gemeente genaamd Comalcalco, lang vóór de Spaanse verovering. Deze dans vertegenwoordigt de vruchtbaarheid van het land en zijn vruchten, in het bijzonder ter ere van maïs en cacaobonen, die in dit deel van Mexico basisproducten zijn.
Eenvoudig en toch betekenisvol
Deze dans bestaat uit eenvoudige stappen die dankbaarheid voor de oogst weerspiegelen. De danspassen van de vrouwen zijn niet alleen een eerbetoon aan het land en zijn vruchten, maar weerspiegelen ook de vreugde van het bereiden en aanbieden van smakelijke lekkernijen aan de mensen van wie ze houden. Het belangrijkste kenmerk van deze dans zijn de comales (ronde bakplaten van klei die worden gebruikt om tortilla's te koken en zaden te roosteren) die in hun handen worden gehouden. Deze comales zijn een intrinsiek onderdeel van de dans; de vrouwen dragen ze en zwaaien ze in alle richtingen alsof ze pronken met de lekkernijen die ze hebben bereid.
Landelijke schoonheid
De vrouwen dragen eenvoudige outfits gemaakt van manta of natuurlijk katoen. Een tweedelige outfit bestaat uit een eenvoudige blouse met vierkante halslijn en een rechte rok met splitten aan beide kanten. Een jurk uit één stuk is een tuniekachtige jurk met een vierkante halslijn en splitten aan beide zijden. De eenvoudige jurk kan al dan niet versierd zijn met een grote nieuwe maan precies in het midden van de jurk, en maïs- en cacaomotieven kunnen worden toegevoegd in patronen die bedoeld zijn om overvloedige en gezonde gewassen weer te geven. Het haar van de vrouw wordt in een knot gedragen en is versierd met heldere bloemen.
Peppy muziek, vrolijke dans
In een zeer Tabascaanse stijl wordt La Danza de los Comales gedanst op het pittige ritme van fluit en drums. De vrouwen betuigen eerbied aan de vier windstreken, maken bochten, tekenen kruisen met hun voeten en springen hier en daar terwijl ze de vreugde vertegenwoordigen van het hebben van voldoende voedsel om te delen met hun dierbaren, met natuurlijk de comales.
Danza de los Tlacololeros
De Tlacololeros-dans vindt zijn oorsprong in de staat Guerrero. Het is een pre-Spaanse dans die door de veranderende tijden heen is blijven bestaan. Het wordt meerdere keren per jaar gedanst, vooral tijdens de festiviteiten van de Goede Week, de Dag van het Heilig Kruis, de Dag van Sint-Mattheüs, de Dag van de Doden, de Dag van Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe en op kerstavond. Het wordt beschouwd als een Mexicaanse landbouwdans, en misschien is het om deze reden dat het heeft standgehouden.
De gewassen verdedigen
De Tlacololeros-dans wordt uitgevoerd door een groep van 16 dansers, traditioneel mannelijk. Hiervan zal één de rol van de jaguar of tijger spelen en een ander de rol van het gordeldier. De 14 overgebleven dansers vertegenwoordigen boeren van de Tlacololes (land aan de kant van de berg dat wordt gebruikt voor landbouw). De dans beeldt de strijd van de landbouw op de berghelling uit. Er wordt speciaal aandacht besteed aan de omgang met de plaatselijke fauna die de gewassen dreigt te ruïneren. De dansers die de boeren vertegenwoordigen stellen zich op in twee groepen van zeven. Elk van deze mannen houdt mogelijk een zweep, een ketting of zelfs een jachtgeweer vast. Tussen de dansbewegingen door jagen ze achter de jaguar en het gordeldier aan, en onderwerpen ze uiteindelijk met het knallen van hun zwepen en mannelijke kracht.
Kleding is specifiek voor elk gebied
Over het algemeen dragen de Tlacololeros een versie van boerenkleding. Jeans, leren chaps, laarzen en een luchtig, eenvoudig overhemd gemaakt van natuurlijke plantaardige vezels vormen de basisuitrusting. Bovendien dragen ze grote palmhoeden die al dan niet bedekt zijn met goudsbloemen. De dansers dragen ook maskers van hout en dragen kettingen en zwepen om de wilde dieren een paar lessen te leren. Natuurlijk heeft elk gebied zijn eigen inbreng, dus de outfit van elk gebied verschilt een beetje.
Stompende muziek
De Tlacololeros dansen op het ritme van een fluit en een kleine trommel. De zwepen of kettingen die ze bij zich dragen, worden gebruikt om het ritme van de muziek te accentueren. Zoals bij de meeste Mexicaanse dansen, maakt veel voetstampen deel uit van deze dans. De mannen die in twee rijen voor elkaar staan, wisselen van plek terwijl ze op de grond stampen. Er wordt gezegd dat het stampen het neerslaan van struiken vertegenwoordigt, in combinatie met het verbranden van de struiken, zodat de grond klaar is om gewassen te planten.
Jarana Yucateca
De Jarana Yucateca, ook bekend als Jarana Mestiza, is een van de beroemdste dansen van Mexico. Het ontstond rond de 17e en 18e eeuw in de staat Yucatan. Op muzikaal gebied is de Spaanse invloed duidelijk aanwezig, terwijl de inheemse Mexicaanse inslag in de stijl aanwezig is. Het is de combinatie van culturen die deze dans zo bijzonder maakt.
Het draait allemaal om houding
De Jarana wordt in koppels gedanst op ritmische, leuke muziek. Het is een leuke, flirterige dans waarbij koppels dansen alsof ze willen zien hoe goed ze bij elkaar passen. Kenmerkend voor de dans is dat terwijl de voeten in allerlei richtingen tikken, het bovenlichaam van de danser rechtop blijft. De beste dansers kunnen op het ritme dansen met flessen water boven hun hoofd of zelfs dienbladen gevuld met glazen zonder dat er ook maar één druppel druppelt.
Kleurrijke outfits laten de inheemse smaak zien
De dansers van de Jarana Mestiza dragen de typische outfit van Yucatan. De vrouwen dragen een driedelige jurk genaamd terno, bestaande uit een onderrok, een vierkante tuniekachtige jurk en een huipil (inheemse Mexicaanse blouse). De drie stukken zijn wit met veel borduurwerk, allemaal in feestelijke bloemmotieven. De vrouwen dragen ook witte hakken die geborduurd kunnen worden, een bijpassende sjaal en sieraden om de nek en oren te versieren. Het haar wordt in een knot gedragen en versierd met kleurrijke bloemen en linten. De mannen dragen een guayabera, een witte broek, een witte hoed en leren sandalen. Beide outfits zijn cool en luchtig, passend bij het warme en vochtige weer van Yucatan.
Leuke muziek en brutale rijmpjes
Het is bijna onmogelijk om een Jarana-dans niet mee te tikken, simpelweg omdat de muziek zo levendig is. Bijzonder aan deze regio is het gebruik van brutale rijmpjes door het hele nummer. De rijmpjes kunnen erop gericht zijn het meisje ervan te overtuigen ja te zeggen tegen haar vrijer, met humor over de ellende van het leven te klagen, of gewoon een glimlach op ieders gezicht te toveren. Hoe dan ook, een goede Jarana bevat veel humor en leuke, gemakkelijke muziek om de geest op te vrolijken.
Zoon Jarocho
De zoon Jarocho komt oorspronkelijk uit de staat Veracruz. Deze staat was een soort aankomstpoort voor veel Spaanse kolonisten, dus het is niet verrassend om een dans te zien met zware Spaanse invloeden, zowel in de outfit als in de muziek. Maar net als elke andere import werden de muziek en stijl die Spanje bracht snel geassimileerd en getransformeerd. Uit deze vermenging van culturen zijn veel prachtige dingen voortgekomen. De Zoon Jarocho is er daar één van. Een van de meest bekende dansen van dit genre is 'La Bamba'. Deze dans staat wereldwijd bekend om zijn aanstekelijke ritme, de leuke teksten en natuurlijk de succesvolle verkering die eindigt met het paar dat een rode strik met hun voeten vastbindt om te symboliseren hun vereniging.
Dromerig wit
De Son Jarocho wordt gedanst door prachtige paren, allemaal in het wit gekleed. De vrouwen dragen een tweedelige outfit bestaande uit een lange, vloeiende, wijde rok en een mouwloze blouse. Beide stukken zijn gemaakt van prachtig, licht kant dat ruist met de wind. Vrouwen accentueren hun taille met een zwart fluwelen schort geborduurd met bloemen en een rode hoofddoek aan de zijkant. Vrouwen dragen hun haar opgestoken in een knotje, aan de zijkant versierd met bloemen, linten en een haarkam. Een sjaal, een waaier en gouden sieraden dienen als accessoire. Mannen daarentegen dragen eenvoudige kledij, inclusief een witte broek, witte guayabera met lange mouwen en een rode hoofddoek om de nek. Witte laarzen en een hoed maken de look compleet.
Complexe muziek met een vleugje plezier
Harp, gitaar, marimba en tal van andere instrumenten creëren het unieke geluid van de Son Jarocho. In tegenstelling tot eenvoudige pre-Spaanse melodieën is de zoon veel uitgebreider en vereist het een ensemble. Er zijn ook speciale manieren om de liedjes te zingen en de rijmpjes uit te spreken. Zoals het geval is in Yucatán, zijn rijmpjes niet alleen bedoeld als songtekst, maar ook als een manier om verhalen op een creatieve manier te vertellen of om de dame in kwestie eindelijk ja te laten zeggen.
Mexicaanse dansvoorstellingen
In de Verenigde Staten hebben traditionele dansen uit Mexico hun weg gevonden naar de populaire danscultuur. Er zijn veel klassieke Mexicaanse dansgroepen die repeteren en optreden in Amerika. Of je nu een paar dansen wilt leren, of alleen geïnteresseerd bent in het observeren van deze kunstvorm, een voorstelling bijwonen is een inspirerende gelegenheid. De kleuren, ritmes en bewegingen van Mexico zullen tot leven komen door de uitvoeringen van de dansers, en je ervaringen met Mexicaanse dans zullen een nieuwe rijkdom krijgen door de dansen persoonlijk te zien.
